KIES24
Archiefbeeld: Huidig formateur De Wever brengt zijn stem uit op 9 juni. Dat zal hij wellicht nog eens moeten doen voor er een nieuwe federale regering is.
Na een korte crisis in de onderhandelingen over een federale regering is N-VA-voorzitter Bart De Wever opnieuw formateur. Toch wijst nu alles erop dat we geen federale deal zullen mogen bewonderen vóór de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober. Verstandige zet om even te temporiseren? Of moet De Wever binnenkort rekening houden met nieuwe wolfijzers en schietgeweren?
1. Is het nu zeker dat de federale formatie over de lokale verkiezingen getild wordt?
Zo goed als zeker. Het zijn nog 6 weken tot aan de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober. Dat lijkt een zee van tijd, vandaar dat we hier nog een slag om de arm houden. Maar iedereen weet dat de campagne stilaan op kruissnelheid aan het komen is. Zeker in de laatste weken voor de verkiezingen wordt het haast onmogelijk om nog politieke compromissen te sluiten.
Ook de nieuwe manier van werken van de onderhandelaars maakt een deal voor 13 oktober hoogst onwaarschijnlijk. De thema's uit de supernota van De Wever komen pas op het einde opnieuw aan bod. Bij Vooruit zijn ze er zeker van dat "een nieuwe supernota", zoals bemiddelaar Maxime Prévot (Les Engagés) die noemt, pas na de verkiezingen zal worden besproken.
2. Wat met die Europese deadline van 20 september? Moesten we tegen dan geen begroting hebben ingediend?
Die Europese deadline is er wel, maar die is niet zo hard als Bart De Wever in het verleden liet uitschijnen. Dat bevestigt Steven Van Hecke, professor Europese politiek aan de KU Leuven. "Die harde deadline heeft hij gesteld om binnenlandse redenen: om iedereen de ernst van de budgettaire situatie te doen inzien en de druk van een soort 'externe speler' aan tafel te krijgen."
Lidstaten zonder volwaardige regering kunnen afspreken met de Commissie om de deadline te verschuiven met een redelijke periode
Maar in realiteit komt het niet op een paar dagen of zelfs weken aan voor Europa. "De Europese Commissie is geen rechtbank en die begroting is geen examen", zegt Van Hecke. "Ons land is ook permanent in dialoog met de Commissie. Die kent ook de context en weet dat België een complex land is."
Wat niet betekent dat eventueel uitstel oneindig is, zo bevestigt een woordvoerster van de Europese Commissie. "Lidstaten zonder volwaardige regering kunnen afspreken met de Commissie om de deadline te verschuiven met een redelijke periode." Doorgaans verwacht de Commissie de nationale begrotingen ten laatste tegen midden oktober.
De woordvoerster wijst er trouwens op dat een nieuwe regering ook gewoon een al ingediend plan naderhand kan herzien, mocht die dat willen. Ook dat zou dus een tussenoplossing kunnen zijn.
3. Kan het de onderhandelende partijen schaden dat er nog geen federale regering is voor de verkiezingen?
Feit is dat de positieve flow - het gevoel of de hoop dat de regeringsvorming met deze partijen wel eens snel zou kunnen gaan - deels verdwenen is sinds de crisette over de supernota. "Dat is sneu voor de onderhandelende partijen, want dat zou hen bij de verkiezingen kunnen worden aangerekend", zegt politicoloog Nicolas Bouteca (UGent).
"Ze hadden naar de lokale verkiezingen kunnen trekken met een ploeg die zegt: 'We doen het anders dan in het verleden', 'wij slagen er wel in om akkoorden te maken' en 'de politiek is weer gezond'. Dat ga je nu niet kunnen doen."
Onder meer voor N-VA is dat geen al te beste reclame, analyseert hij. "Je blijft nu met de vaststelling zitten dat De Wever vooralsnog niet gelukt is als hoofdonderhandelaar."
4. Welke impact kan de verkiezingsuitslag hebben op deze onderhandelingen?
Die uitslag kan voor verschillende partijen een graadmeter zijn, denkt Bouteca. Met name de verkiezingsuitslag op het provinciale niveau zal de onderhandelaars interesseren, omdat die de beste weerspiegeling is van de nationale verhoudingen, zegt Bouteca. "Dus dat zal een goede peiling zijn. En peilingen hebben vaak een invloed op het gedrag van politici."
"Voor Vooruit kan dat gaan over de keuze die ze nu moet maken: gaan we mee met die centrumrechtse regering of niet? Wordt zij daar voor afgestraft of niet?"
Voor Vooruit kan de verkiezingsuitslag gaan over de keuze die ze nu moet maken: gaan we mee met die centrumrechtse regering of niet?
"Als Vooruit een goed resultaat haalt, zal de partij misschien wat coulanter worden bij de onderhandelingen of daarin een bevestiging zien dat die plannen hen niet zo hard zullen worden aangerekend. Maar als ze wel afgestraft worden bij de verkiezingen, zouden ze de evaluatie kunnen maken dat de formatie hen schaadt. Dan zijn er 2 opties: ermee stoppen of nog harder op de eigen standpunten gaan staan. Dat zou natuurlijk de Arizona-onderhandelingen kunnen bemoeilijken."
Ook voor de MR kan het 2 kanten uit bij de verkiezingen, steldeDorian de Meeûs, politiek journalist bij La Libre Belgique, gisteren in De Zevende Dag. "Als voorzitter Georges-Louis Boucheztriomfeert bij de lokale verkiezingen, komt hij nog sterker terug en bestaat de kans dat hij nog harder zal onderhandelen."
5. Kan coalitievorming op lokaal niveau voor extra moeilijkheden zorgen?
Volgens Bouteca zouden die lokale coalitiegesprekken wel degelijk even in het vaarwater kunnen komen van de federale formatie. "Ook op het lokale niveau spelen partijvoorzitters soms een rol, zeker in de centrumsteden. Dus dat zal de onderhandelingen wellicht niet bespoedigen."
Kunnen lokale coalities ook een element worden aan de onderhandelingstafel? "Het is zeker een element dat de sfeer kan beïnvloeden aan tafel. Denk ook aan de coalitievorming in Antwerpen: wat daar gebeurt, zou je misschien ook tijdens de federale gesprekken kunnen voelen."
6. Wat win je er dan mee om de formatie over de verkiezingen te tillen?
Het simpele feit dat de campagne achter de rug is, zegt Bouteca. "Nu voel je dat het heel moeilijk is om beslissingen te nemen omdat je in die campagnesfeer zit. Partijen vrezen om de rekening gepresenteerd te krijgen als ze te veel ingaan tegen beloften die ze hebben gemaakt."
Maar na de verkiezingen verdwijnt die druk voor een deel. "Dan ben je vertrokken voor een periode van ruim 4 jaar. Moeilijke beslissingen zijn tegen dan wel vaak verteerd of vergeten. De onderhandelende partijen zouden kunnen concluderen: 'Nu is het even gedaan met campagne voeren, nu kunnen we compromissen maken'."
